"รอยยิ้มที่จางหาย" ภาวะซึมเศร้าในผู้สูงอายุ: สัญญาณที่ลูกหลานไม่ควรมองข้าม

welldaywellness
6 พ.ย.
ยาว 1 นาที

ทำความเข้าใจ: ภาวะซึมเศร้าในผู้สูงอายุ ไม่ใช่เรื่องปกติของวัยชรา

หลายครั้งที่เรามักเข้าใจผิดว่าอาการเศร้าซึม เก็บตัว หรืออารมณ์ที่เปลี่ยนแปลงไปของผู้สูงอายุเป็นเพียง "อาการของคนแก่" หรือความเสื่อมถอยตามธรรมชาติ แต่ในความเป็นจริง ภาวะซึมเศร้า (Depression) ในผู้สูงอายุเป็นภาวะทางการแพทย์ที่ต้องการความเข้าใจและการดูแลอย่างจริงจัง

ภาวะนี้มักถูกมองข้ามได้ง่าย เนื่องจากอาการแสดงออกอาจไม่ชัดเจนเท่าในวัยหนุ่มสาว และมักถูกบดบังด้วยอาการเจ็บป่วยทางกายอื่นๆ การตระหนักรู้และสังเกตสัญญาณเตือนจึงเป็นก้าวแรกที่สำคัญที่สุดในการช่วยเหลือคนที่คุณรัก

ภาวะซึมเศร้าในผู้สูงวัยอันตรายกว่าที่คิด! 🥺

👉🏻 จากการศึกษา พบว่าความสำเร็จในการฆ่าตัวตายของผู้สูงวัยที่ป่วยเป็นโรคซึมเศร้ามีมากกว่าผู้ป่วยในวัยอื่นๆ

👉🏻 ภาวะซึมเศร้าในผู้ที่มีอายุ 60 ปีขึ้นไปพบได้มากถึง 10 – 20 พบในผู้หญิงมากกว่าผู้ชาย และยิ่งมีอายุมาก ความเสี่ยงยิ่งเพิ่มมากขึ้น

ผู้สูงอายุมักไม่ค่อยตรงไปตรงมา มีตั้งแต่เศร้าเล็กน้อย อารมณ์ไม่แจ่มใส ไปจนถึงรุนแรงมากจนกระทั่งเป็นโรค หรือมีอาการจิตเวชร่วมด้วย ซึ่งส่วนใหญ่ไม่สามารถสังเกตได้อย่างชัดเจน จะถูกปล่อยปละละเลยจนกลายเป็นอันตรายในที่สุด

สัญญาณเตือนและอาการที่ควรสังเกต ภาวะซึมเศร้าในผู้สูงอายุ

ภาวะซึมเศร้าในผู้สูงอายุอาจไม่ได้มาพร้อมการร้องไห้ฟูมฟายเสมอไป แต่มาในรูปแบบที่ซับซ้อนและซ่อนเร้น ลูกหลานหรือผู้ดูแลควรสังเกตการเปลี่ยนแปลงใน 3 ด้านหลักดังนี้

1. สัญญาณด้านอารมณ์และจิตใจ (Emotional Signs)

อาการเหล่านี้คือสิ่งที่หลายคนนึกถึงเป็นอันดับแรก แต่ก็อาจแสดงออกไม่ตรงไปตรงมา

อารมณ์เศร้าหมองต่อเนื่อง: ดูซึม เบื่อหน่าย พูดน้อยลง หรืออาจบ่นว่า "ไม่อยากอยู่"
สูญเสียความสนใจ: หมดความสนใจในสิ่งที่เคยชอบทำ เช่น กิจกรรมยามว่าง งานอดิเรก หรือแม้แต่การพูดคุยกับลูกหลาน
หงุดหงิดง่าย: อารมณ์ฉุนเฉียว ไม่สบอารมณ์ง่ายกว่าปกติ โดยดูเหมือนไม่มีสาเหตุชัดเจน
รู้สึกไร้ค่าหรือเป็นภาระ: มักพูดซ้ำๆ ว่าตนเองเป็นภาระ "ถ้าไม่มีฉันคงจะดีกว่า" หรือรู้สึกผิดในเรื่องเล็กๆ น้อยๆ

2. สัญญาณด้านร่างกาย (Physical Signs)

นี่คือสัญญาณที่ผู้สูงอายุมัก "บ่น" ให้ได้ยินบ่อยที่สุด และเป็นจุดที่คนมักมองข้ามว่าเกี่ยวข้องกับจิตใจ

การนอนที่เปลี่ยนแปลง: อาจนอนไม่หลับ ตื่นกลางดึกแล้วหลับต่อไม่ได้ หรือในทางกลับกัน คือนอนมากเกินไป (นอนทั้งวัน)
ความอยากอาหารเปลี่ยนไป: เบื่ออาหาร น้ำหนักลดลงอย่างรวดเร็ว หรือบางรายอาจกินมากผิดปกติเพื่อปลอบประโลมใจ
อาการเจ็บปวดที่อธิบายไม่ได้: บ่นปวดเมื่อยตามตัว ปวดหัวเรื้อรัง หรือมีปัญหาเกี่ยวกับระบบย่อยอาหาร โดยที่ตรวจไม่พบสาเหตุทางกายที่ชัดเจน
อ่อนเพลีย ไร้เรี่ยวแรง: รู้สึกเหนื่อยล้าตลอดเวลา แม้ไม่ได้ทำกิจกรรมที่หนัก

3. สัญญาณด้านพฤติกรรมและความคิด (Behavioral & Cognitive Signs)

การเปลี่ยนแปลงในพฤติกรรมการใช้ชีวิตประจำวันคือตัวบ่งชี้ที่สำคัญ

การแยกตัวออกจากสังคม: เริ่มปฏิเสธการพบปะเพื่อนฝูง ไม่ไปร่วมกิจกรรม หรือไม่อยากออกจากบ้าน
ละเลยการดูแลตนเอง: ปล่อยตัว ไม่สนใจสุขอนามัยส่วนตัว เช่น การอาบน้ำ การแต่งกาย หรือการกินยา
ปัญหาด้านความจำและการตัดสินใจ: ดูหลงลืมง่าย สับสน หรือลังเลในการตัดสินใจเรื่องง่ายๆ (ซึ่งอาจต้องแยกแยะจากภาวะสมองเสื่อม)
การเคลื่อนไหวที่ช้าลง: พูดช้าลง ทำอะไรช้าลง หรือกระสับกระส่าย อยู่ไม่นิ่ง